Topluluk önünde konuşma yaparken ya da hiç tanımadığınız kalabalık arkadaş grubunuzla sohbet ederken stres ve kaygı yaşayabilirsiniz. Tabi ki her stres durumu bir psikolojik rahatsızlık olarak görülmez. Hatta bu stres kimi zaman önemli bir sunum öncesinde daha motive ve odaklanmış olarak çalışmanızı bile sağlayabilir. Ancak kişi, rezil olacağım düşüncesinden (Sosyal Anksiyete) kaçınmaya veya kaçınmadığı taktirde olumsuz düşüncelerin zihnine üşüşmesine ve büyük bir sıkıntı yaşamasına sebep oluyorsa sosyal anksiyete ile mücadele ediyor olabilir.
Birçok kişi için çok basit olan bazı davranışlar sosyal anksiyete yaşayan birey için katlanılmaz olur. Sıklıkla karşılarındaki insanların, onlar hakkında zayıf, aptal, kaygılı olduklarını anlayacaklarını düşünürler.
Sosyal Anksiyete (Sosyal Fobi) Deneyimleri, Anıları
Rezil olacağım düşüncesini daha yakından tanımak için Mehmet’in ve Esma’nın deneyimlerine göz atalım derim:
Alışveriş yapmaktan korkan Mehmet için markete gitmek dehşet verici bir hal almıştı. Mehmet, marketten tüm istediklerini alana kadar kimseyle konuşmadığı için çok büyük bir problemle karşılaşmaz. Ancak ödeme yapmak için kasaya yaklaştığında, rezil olacağına ve beceremeyeceğine dair düşünceler çoktan zihnine üşüşmeye başlamıştı bile. Çünkü artık insanlarla karşılaşacaktı ve sesinin çıkmayacağını ya da zayıf çıkacağını düşündü. İşlemin sorunsuz gerçekleşmiş bitmiş olmasına rağmen karşıdaki kişinin de onun korkularını, zayıflığını anladığını düşünmeye başladı. O sırada kasiyer kendi işini yapmaya devam etmesine rağmen Mehmet, kasiyerin kendisi ile ilgili düşünmeyi sürdürdüğünü düşünüyordu. Ardından Mehmet, kimseyle göz kontağı kurmadan marketten çıkıp olumsuz düşünceleriyle eve doğru hızla yola koyuldu.
Sosyal anksiyete ile başa çıkma yolları.
Bir diğer sosyal fobi yaşantı deneyiminde
Yemek yemek için restorana giren Esma’nın öyküsüne bakalım, Esma, girdiği restoranda yemek yerken insanların sürekli ona baktığını düşündü. Ellerinin titrediğini etraftaki insanların bu durumu göreceğini ve bu titremenin onu ele vereceğine neredeyse emindi. Hatta bu sebeple elinin titremesinden dolayı kolay dökülebilecek çorba ve benzeri yemekler bile söyleyemedi. İnsanların onun hakkında kaygılı, güçsüz olduğunu düşündüklerine dair akıl yürütmeye başladı, bu tip olumsuz düşünceleri kızarma, terleme, çarpıntı gibi bir dizi bedensel tepkisiyle devam etti. Bu durumu her deneyimlediğinde topluluk önünde yemek yemek Esma’ya çok daha zor gelmeye başladı. Bu düşünceler topluluk içinde aklına sürekli gelmesi sebebiyle, Esma artık insanların önünde yemek yiyemez oldu.
Gördüğünüz gibi yaşantılanan durumla ilgili olumsuz düşünceler, kaygı, endişe gibi duyguların ortaya çıkmasına sebep olur ve sonrasında sosyal ortamlardan kaçınma davranışıyla sonuçlanır. Ve daha da kötüsü kaçındıkça daha büyük bir kaygıya dönüşür.
Bu örnek olaylara ilaveten
- Topluluk önünde telefon görüşmesi
- Çok tanımadığınız biriyle telefonla konuşma
- Etkinliğe katılma
- Dinleyicilerin önünde konuşma
- Yabancılarla karşılaşma
- İlgi odağı olma
Gibi çeşitli durumlar çok sık yaşantılanan eyvah rezil olacağım düşüncelerine dönüşebiliyor.
Bu tip kaygıların üstesinden tek başınıza gelemiyorsanız psikolojik destek almanızı faydalı olacaktır. Unutmayın bu rahatsızlıktan kurtulabilirsiniz bununla yaşamak zorunda değilsiniz.
Uzman Psikolog Barış Gürkaş