Facebook son zamanların en popüler yaşam alanı ve günümüzde bu sistemin içinde olmamak eksiklik olarak algılanmakta. İnsanlar birbirlerinden Facebook sayesinde haberdar olurken, mutluluklarını ve acılarını buradan tam anlamıyla paylaşabildikerini sanıyorlar ve bunun ötesinde idealize ettikleri (olmak istedikleri) kimliklerini de burada sunuyorlar.
Paylaşılan fotoğrafların beğeni alması, başarıların burada paylaşılması, ölüm haberlerinin burada verilmesi, hoşlanılan kişinin buradan dikizlenebilmesi bir şekilde Facebook aracılığıyla yoğun bir duygunun yaşanmasına sebep olmakta. Duyguların işin içine girmesiyle ise kişinin farkında olmadan bu platformu hayatının merkezine yerleştirmesine sebep oluyor.
Ancak günümüzde Facebook’ta geçirilen zamanın fazlalığı yüzünden insanlar rahatsızlık hissetmeye başladılar.
İnternette harcadığımız zaman yüzünden, çevremizden uzaklaşmaktayız, ilişkilerimiz bozulmakta, hatta işimiz kaybetmekteyiz, ilk bakışta bununla çok ilişkilendirmesekte, internette geçirilen zamanla doğrudan ilişkilidir.
Günümüzde, psikologlar, Facebook kullanımının kontrolden çıkıp çıkmadığını ölçmek için çeşitli ölçme araçları geliştirmekteler. Bunlardan birisi ise soruları içeriyor ve cevaplarken sıklığını ölçmeye çalışıyor(çok nadiren, nadiren, bazen, sıklıkla, aşırı) (Andreassen, 2012) Geçtiğimiz bir yıllık süredeki sıklığı üzerinden cevap verilmesi gerekiyor.
1) Zamanınızın bir çoğunu Facebook’u düşünerek yada kullanmayı planlayarak mı geçiriyorsunuz?
2) Facebook’a kişisel problemlerinizi unutmak amacıyla giriyor musunuz?
3) Facebook’a girmeye karşı sürekli yineleyen bir istek hissediyor musunuz?
4) Facebook’a girmeniz engellenirse, huzursuz ve sıkıntılı hisseder misiniz?
5) Facebook kullanmayı tamamen bırakmak üzerine başarısız bir girişiminiz oldu mu?
6)Aşırı Facebook kullanımının hayatınızda (iş,okul vbz.) negatif etkileri oldu mu?
Bu ölçüme göre eğer 6 başlıktan en az 4 tanesi sıklıkla yada aşırı ise facebook kullanımınız sınırı aşmış olabilir.
Bu ölçümü sadece Facebook için değil diğer alışkanlıklarınız içinde kullanabilirsiniz. Facebook yerine yazacağınız başka bir alışkanlığınız ile soruları cevaplayabilirsiniz. Bu sayede dur demenin vaktinin gelip gelmediğini anlayabilirsiniz. Ancak olay tehlikeli boyutlara ulaştığında alışkanlığı bırakmak daha zor olacağından, yaklaşan tehlikenin farkına vararak öncesinde bir önlem almak daha sağlıklı olacaktır.
Bir diğer taraftan Facebook benzeri sosyal ağlara karşı önlemimizi almaya çalışsakta gelişen teknoloji(Google glass, akıllı duvarlar vbz.) gelecekte bunlara baktığımız her noktadan ulaşmamıza sağlayacak.
Psikolog Barış GÜRKAŞ
İstanbul