Türk Nöroloji Derneği’nin tanımına göre parkinson; yavaş ilerleyen nörodejeneratif bir beyin hastalığıdır. Diğer bir tanımı ise; genellikle 55-65 yaşları arasında kendini gösteren, motor-sistem hastalıklar grubuna dahil dopamin üreten beyin hücrelerinin kaybıyla ortaya çıkan ilerleyici bir hastalıktır diyebiliriz. Parkinson genç yaşta başlangıç gösterirse genetik faktörler etkili demektir fakat hastaların sadece %5inin genç başlangıç olduğu biliniyor.
Normal hastalarda beynin belli bölgelerinde dopamin üreten beyin hücreleri bulunur. Bu hücreler beynin substabsiya nigra adlı alanında yoğunlaşmıştır. Dopamin bu bölge ve vücut hareketlerini kontrol eden diğer beyin bölgeleri arasında mesaj ileten bir kimyasaldır. Dopamin üreten hücrelerin %60-80i kayba uğradığında yeterli dopamin üretilemez ve parkinson hastalığının motor belirtileri ortaya çıkar. Parkinsonun en erken belirtileri enterik sinir sistemi, alt beyin sapı ve koku yollarında ortaya çıkar daha sonra üst bölümlere doğru yayılım gösterir.
Parkinson Belirtileri
- hareketlerde yavaşlık,
- uzuvlarda titreme,
- kaslarda sertlik, duruş ve denge bozukluklarıdır.
Belirtileri motor ve motor olmayan(hareketle ilgili olan ve olmayan) olarak 2ye ayrılabilir. Motor semptomlar tipik belirtilerdir.
Motor olmayanlar ise;
- uyku bozuklukları,
- kabızlık,
- koku kaybı,
- depresyon, cinsel işlevde bozukluk ve anksiyetedir.
Genelde semptomlar vücudun tek bir yerinde başlar. Titreme yaşayan ve semptomların vücudun baskın tarafını etkileyen kişilerin teshis ve tedavi olasılığı daha yüksektir.
Dikkat edilmesi gereken diğer belirtiler de şunlardır; yürürken kolun sallanmaması, kambur duruş, omuzda donma veya ağrı, bir bacağın aksaması, boyunda veya vücutta uyuşma, seste yumuşama, içten gelen titreme hissi..
Parkinson Tanısı
Tanı için özel bir test yoktur. Beyin görüntüleme ve kan tahlili de zorunlu değildir. Ayrıcı tanının olması ve parkinson ilaçlarına yanıt vermesi tanı için gereklidir. Tanı için ayrıca şu dört ana motor belirtiden ikisinin bir süredir olması gerekir: Titreme, hareketlerde yavaşlama, kol-bacak-gövdede katılık, denge sorunları gibi…
Parkinson Tedavisi
Erken tedavi gidişatı yavaşlatmada çok önemli bir etkendir. Beyinde hücre kaybıyla giden hastalıklar arasında sadece parkinson tedaviye iyi yanıt verir. Uzun süren ve yavaş ilerleyen bir hastalık olduğu için hastanın ve ailesinin hekim ile işbirliği çok önemlidir.
Günümüzde parkinsonu tedavi edecek, dopamin hücrelerinin tamamen onaracak kesin bir tedavi yoktur ama ilaçlar belirtileri önemli ölçüde azaltabilmiştir. Her tedavi tamamen kişiye özeldir çünkü bir ilaç bir kişiye etki ediyorken diğerine etmeyebilir. Ayrıca ilaç yanında egzersizler de yararlıdır.
Seray Madran